In een eerdere blog werd aandacht geschonken aan de veranderingen in het arbeidsrecht per 1-1-2024. In deze blog wordt aandacht geschonken aan veranderingen op het terrein van wetgeving voor ons als burgers in relatie tot de overheid en met name voor of bij de gemeenten. Een overzicht van de belangrijkste wijzigingen hieronder.
Inwerkingtreding Omgevingswet
Op 1 januari is de Omgevingswet in werking getreden. Deze wet werd 5 keer uitgesteld, wat vooral kwam door moeilijkheden met de technische ondersteuning voor gemeenten bij die wet. Ondanks twijfels over het nieuw in te richten omgevingsloket, waar een vergunning kan aangevraagd kan worden voor een bouwproject, is de Omgevingswet een feit.
Nieuw bouwtoezicht (WKB)
De Wet kwaliteitsborging bouwen (Wkb) treedt in werking in 2024. Van toezicht door de overheid (gemeente/provincie) wordt er vanaf 1 januari 2024 steeds meer voorzien in een stap voor stap strengere door degene die de bouw verzorgd zelf geregelde controle op de bouw: eerst alleen bij nieuwbouw, later ook bij verbouwingen. De idee is dat bouwers via een stelsel van private kwaliteitsborging met onafhankelijke controleurs zelf moeten toetsen of gebouwen aan de bouwregels voldoen en bijvoorbeeld niet onveilig, brandgevaarlijk of slecht geïsoleerd zijn.
Normen voor nieuwbouw
De landelijke normen voor nieuwbouw, die eigenlijk pas in 2025 in zouden gaan, gelden al vanaf 1 januari 2024. Hiermee is het Bouwbesluit vervangen door het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Het Bbl is de nieuwe leidraad voor de bouw: het bevat eisen waaraan bouwwerken moeten voldoen om de benodigde kwaliteit en veiligheid te kunnen garanderen.
De mogelijkheid tot gemeentelijke maatwerkregels voor energie- en milieuprestatie bij nieuwbouw treedt nog niet in werking in 2024. Dat voornemen was er eerder wel. Dit betekent dat gemeenten geen hogere eisen aan deze onderdelen mogen stellen dan het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) voorschrijft.
Uitbreiding sluitingsbevoegdheid woningen
Een burgemeester kan vanaf 1 januari ook bij ordeverstoring door ernstig geweld of bedreiging daarmee, beschieting van een pand en als een wapen wordt aangetroffen, een woning (tijdelijk) sluiten. Burgemeesters mochten al een woning sluiten bij ernstige verstoring van de openbare orde door gedragingen die plaatsvinden in die woning. Vanaf 1 januari is deze bevoegdheid tot sluiting van woningen dus verder uitgebreid.
Aanpassing Huisvestingswet
Per 1 januari is door een aanpassing in de Huisvestingswet het mogelijk gemaakt voor gemeenten om meer eigen inwoners die een huis willen huren of een nieuwbouwhuis willen kopen in hun gemeente voorrang te geven ten opzichte van mensen van buiten de gemeente. Dit geldt bij de helft van de beschikbare huurwoningen en nieuwbouw koopwoningen tot de betaalbaarheidsgrens (in 2024: 390.000 euro). Hierbij kunnen gemeenten ook voorrang geven aan bepaalde (cruciale) beroepsgroepen, zoals onderwijzers, verpleegkundigen en politieagenten.
Meldpunt goed verhuurder schap
Om huurders beter te beschermen trad een groot deel van de Wet goed verhuurder schap en het Besluit goed verhuurder schap op 1 juli 2023 in werking. Het geeft gemeenten meer mogelijkheden om huurders te beschermen tegen misstanden bij het verhuren van woon- of verblijfsruimten. Deze wet geeft gemeenten meer mogelijkheden om ongewenst verhuurgedrag, zoals woondiscriminatie, intimidatie, onredelijke servicekosten en een te hoge borg tegen te gaan. Met een verhuurvergunning kunnen aanvullende eisen aan verhuurders worden gesteld zoals een eerlijke huurprijs en tijdig onderhoud van de woonruimte. Ook zijn er specifieke regels in de wet opgenomen waardoor de huisvesting van arbeidsmigranten wordt verbeterd.
Vanaf 1 januari 2024 is iedere gemeente verplicht een meldpunt goed verhuurder schap in te stellen, waar klachten over ongewenst verhuurgedrag kunnen worden gemeld.
Verruiming leennorm hypotheken
Per 1 januari 2024 worden de leennormen voor hypothecair krediet verruimd en kunnen huishoudens meer lenen voor de koop van een energiezuinige woning én voor het verduurzamen van de eigen woning. Voor de aanschaf van een woning met een beter energielabel kan meer worden geleend dan voor een woning met een slecht(er) energielabel. Daarnaast wordt vanaf 2024 de impact van een studielening op de maximale leen ruimte voor oud-studenten vastgesteld op basis van de actuele lasten van de studielening. Alleenstaande huizenzoekers met een inkomen van ten minste 28.000 euro krijgen 16.000 euro meer leen ruimte.
Gecombineerde achternaam
Vanaf 1 januari 2024 zijn er (ingrijpende) veranderingen van het naamrecht. Kinderen kunnen vanaf die datum de achternaam van beide ouders krijgen, als het eerste kind wordt geboren op of na die datum. De combinatienaam geldt vervolgens voor al hun volgende kinderen. Door een overgangsregeling kunnen ouders alsnog een dubbele achternaam kiezen als het eerste kind na 1 januari 2016 geboren is. Zij hebben daar één jaar de tijd voor. Bij gemeenten zullen hun werkprocessen en administratie daarop moeten aanpassen.
Eigen bijdrage Wmo omhoog
De eigen bijdrage voor hulp uit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) gaat omhoog van 19 euro naar 20,60 per maand. Gemeenten mogen een eigen bijdrage vragen voor de Wmo-ondersteuning die zij mensen thuis bieden. Dit wordt het abonnementstarief genoemd. De rekening voor de eigen bijdrage wordt gestuurd door het Centraal administratie Kantoor (CAK).
Gemeenten mogen een lager bedrag vragen. Bijvoorbeeld voor mensen met een laag inkomen. De gemeente mag het abonnementstarief niet zelf verhogen. Voor sommige hulp of ondersteuning kan de gemeente wel een aparte bijdrage in kosten vragen.
Leges paspoort en identiteitskaart
Voor een paspoort mag in 2024 maximaal 83,87 euro voor wie 18 jaar of ouder is worden gerekend en 63,42 voor wie 17 jaar of jonger is. Het bedrag voor een identiteitskaart is maximaal 75,80 euro voor boven de 18 jaar en 40,92 voor daaronder.
Doxing strafbaar
Doxing, het delen van persoonsgegevens met de bedoeling om die persoon te intimideren, is vanaf 1 januari strafbaar. Het delen van persoonlijke gegevens, zoals adressen en telefoonnummers, maar ook privéinformatie over gezinsleden en foto’s komt steeds meer voor. Deze verspreiding in bijvoorbeeld appgroepen of social media gebeurd vaak met de bedoeling om iemand angst aan te jagen, te intimideren of (iets) af te dreigen. Niet alleen burgers, maar vooral ook ambtsdragers zoals burgemeesters, wethouders, handhavers en andere medewerkers van gemeenten zijn regelmatig slachtoffer.
Wet rechtspositie gesloten jeugdhulp
Op 1 januari treedt de Wet rechtspositie gesloten jeugdhulp in werking. Daarin zijn de rechten van kinderen die in een instelling voor gesloten jeugdhulp verblijven, duidelijk vastgelegd. Er zijn strenge voorwaarden voor het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen, om deze terug te dringen. Het uitgangspunt is ‘nee, tenzij’. Er zijn aanvullende eisen gesteld aan een aantal specifieke maatregelen, afzonderingsruimtes en de fysieke en sociale veiligheid in de gesloten jeugdhulp.
Dierenmishandeling
Dierenmishandeling en dierenverwaarlozing wordt vanaf 1 januari 2024 steviger en doeltreffender aangepakt. Zo worden onder andere de mogelijkheden verruimd om bedrijven te sluiten als het welzijn van dieren wordt bedreigd. Ook komt er een mogelijkheid om een verbod op het houden van dieren als zelfstandige maatregel op te leggen. Daarnaast worden de wettelijke strafmaxima voor onder meer dierenmishandeling en dierverwaarlozing verhoogd naar vijf jaar.
Wettelijke rente verhoogd
Met ingang van 1 januari wordt de wettelijke rente aangepast van 6% naar 7%. Op onbetaalde vorderingen mag (mits aangezegd) wettelijke rente in rekening gebracht worden. De wettelijke rente wordt elk half jaar berekend op basis van de Europese Centrale Bank rente.
Mr. drs. J. (Joop) A.M. der Weduwen,
info@JuridischEHBO.nl
www.JuridischEHBO.nl